Her film, görsel olduğu kadar işitsel de bir yolculuk. Kimi zaman filmlerin hikâye, görüntü ve performanslarından rol çalan film müzikleri, bunun en büyük kanıtı belki de. John Williams ya da Hans Zimmer isimlerini, bu yazıyı okuyan birçok kişinin daha önce duymuş olduğuna eminim — peki ya 7 Oscar ödüllü Gary Rydstrom ya da 21 Oscar adaylığı bulunan Kevin O’Connell’ı?&nbsp;Bir filmin işitsel donanımında, çoğu zaman film müziklerinin gölgesinde kalan, yüzlerce kişinin kolektif çalışmasının ürünü bir alan da olduğunu unutmamak gerekiyor: Ses tasarımı, ses miksajı, ses kurgusu, setteki diyalog kayıtları, günlük ses efektlerinin post-prodüksiyonda yeniden üretimini kapsayan foley sanatı ve her biri kendi alanında uzmanlık gerektiren birçok farklı ögeden oluşuyor.Davul sesleri: Ses tasarımının bir filmdeki etkisinden söz edildiğinde çoğumuzun aklına gösterişli işlerin gelmesi çok normal. Son yıllarda, sinemanın işitsel gücünü en iyi şekilde kullanan yönetmenlerden Christopher Nolan’ın The Dark Knight&nbsp;(2008), Inception (2010) ve Dunkirk (2017) gibi filmlerinin ya da 2010’lar sinemasını en iyi yansıtan film olduğunu düşündüğüm Mad Max: Fury Road’un (2015) bu alandaki başarısından etkilenmemenin mümkün olduğunu düşünmüyorum. Aynı zamanda ses efektleri ve bilhassa davul seslerini gereğinden fazla kullanan "gürültülü" filmlerin iyi ses tasarımıyla karıştırılması da oldukça yaygın.<img src="https://images.aposto.com/2021/6/3/1625686638623.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="Infinity" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">A Quiet Place, 2018 Kaynak: The New York Times<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">Sessizliğin sesi:&nbsp;Benim de iyi ses tasarımı dendiğinde&nbsp;Mad Max: Fury Road’a olan hayranlığım nedeniyle zihnimde çöllerin ortasında tozu dumana katarak ilerleyen büyük modifiye araçların üzerinde, davul sesleri eşliğinde elektro-gitar çalan çılgın insanlar imgesinin belirdiğini inkâr edemeyeceğim. Fakat iyi ses tasarımının etkisi, çok daha mütevazı ve minimal filmlerde, belki de o gösterişli işlerde olduğundan da çok hissediliyor. Bu durumun örnekleri çoğu zaman bağımsız sinemada karşımıza çıksa da 2018 yılındaki bir ana akım film de sessizliğin sesini çarpıcı bir gerilim unsuru olarak kullanarak bende iz bırakanlardan: <a fr-original-style="" href="https://www.imdb.com/title/tt6644200" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">A Quiet Place</a> (2018).&nbsp;Tüm dünyanın uzaydan gelen, gözleri görmeyen ve yalnızca ses dalgalarıyla avlanan yaratıklar tarafından tehdit altında olduğu bir yakın gelecekte geçen bu filmde, hayatta kalmanın tek yolu, olabildiğince sessiz olmak. Sessizliğin hâkimiyetinde geçen filmin kahramanları için en ufak çıtırtı ve fısıltı, hayatî önem taşıdığından, film en az gözlerle olduğu kadar kulaklarla da izleniyor. A Quiet Place’in başarısı, filmin henüz vizyonda olduğu günlerde <a fr-original-style="" href="https://www.imdb.com/title/tt8332922" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">A Quiet Place Part II</a> (2020) için çalışmalara başlanmasını sağlamıştı.&nbsp;Ortaya en az ilki kadar diken üstünde izlenen, klasik korku filmlerine referanslarla dolu ve ses tasarımıyla yine olağanüstü bir iş ortaya koymuş bir devam filmi çıkmış olması, sevindirici olduğu kadar şaşırtıcı. Ana akım sinema ve korku janrından haz etmeyenler için benzer bir gerilimi yine çoğunlukla ses üzerinden yakalayan ve ses tasarımıyla öne çıkan, uzaylı-dünyalı çatışmasını ırkçı bir eksende ele alan, Meksika-ABD sınırındaki bir "insan avı"nı anlatan Desierto’yu (2016) önerebilirim.<img src="https://images.aposto.com/2021/6/3/1625686568894.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="Infinity" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Air Conditioner, 2020 Kaynak: MUBI<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">Şehrin sesleri:&nbsp;Ses tasarımı alanındaki başarısıyla öne çıkan bağımsız yapımlar arasında, şehrin seslerini yansıtan filmler önemli bir yer tutuyor. Yıllar önce, Metin Akdemir’in kısa belgeseli Ben Geldim Gidiyorum’un (2011) filme adını veren cümleyi markası hâline getirmiş sokak satıcısı ve Fatih Akın’ın Crossing the Bridge: Sounds of Istanbul (2005) belgeselindeki şehrin müzikal mozaiğini oluşturan onlarca sanatçıyla aynı zamanlarda tanışınca yaşadığım şehrin sesleri üzerine düşünme fırsatı yakalamıştım. “Ben geldim, gidiyorum,” cümlesi 2018’de, Giulia Frati’nin belgeseli Istanbul Echoes’da (2017) bir kez daha karşıma çıktı. Bu kez İstanbul’un soundtrack’inin bir parçası olan simitçiler, poğaçacılar, yorgancılar, perdeciler, hurdacılar, midyeciler ve nicesinin seslerinin yanına, akbil, vapur, zabıta ve tabii inşaat sesleri de ekleniyordu.&nbsp;İçinde yaşadığımız şehrin seslerini sinemadaki yansımalarıyla görmek bir yana, sinema, hiç tanımadığımız şehir, kasaba ve köylerin de seslerini duyarak onlarla bir bağ kurmayı mümkün kılıyor. Türkiye sinemasında Reha Erdem, bunu büyülü bir gerçeklikle, tekinsiz seslerle dönüştürülmüş şehir ve kasabalar üzerinden yapıyor. Gabriel Mascaro'nun August Winds'i (2014), Brezilya'da hindistan cevizi tarlaları, deniz ve rüzgâr arasında hapsolmuş gençlerin içinde kopan fırtınaları, köyü ziyaret eden bir ses tasarımcısının kulağından duymayı sağlıyor. Angola Cumhuriyeti filmi <a fr-original-style="" href="https://www.imdb.com/title/tt10389922" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Air Conditioner</a> (2020), gizemli bir şekilde şehirdeki klimaların binalardan düştüğü tuhaf ve sıcak bir günde, patronunun klimasını kurtarmaya çalışan bir işçinin şehrin kaosuyla imtihanını konu alıyor. Pandeminin ortasında izlediğim bu filmin ses tasarımı, başkent Luanda'nın trafik, jeneratör, insan ve inşaat sesleri aracılığıyla beni alıp şehrin özlediğim kaosu ve sesleri içine götürmesi, bu alandaki başarısının bir kanıtı âdeta.John Krasinski’nin bir kez daha yönetmen koltuğunda oturduğu A Quiet Place Part II, Türkiye’de bugün vizyona giriyor. Angola Cumhuriyeti yapımı, Fradique imzalı Ar Condicionado / Air Conditioner ise 20 Temmuz’da MUBI’de erişime açılacak.&nbsp;Editörün notu: Duende okurlarına özel <a fr-original-style="" href="https://mubi.com/promos/duende" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">bu bağlantı</a> üzerinden 30 gün boyunca MUBI’yi ücretsiz deneyebilirsiniz.

Kevin O’Connell ile ilgili hikayeler